Hüsniye GÜNGÖR / TR Monitor

Marshall Fonu’nun (GMF – The German Marshall Fund of the United States) gerçekleştirdiği Avrupa Birliği Algıları araştırmasının 2022 sonuçları, kamuoyunda Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne tam üyeliğine takviyenin arttığını gösteriyor. Fonun, ‘Türkiye, Avrupa ve Global Bahisler Programı’ kapsamında gerçekleştirdiği araştırmada, Türkiye’nin birliğe üye olabileceğine ait inanç ise her geçen yıl azalıyor.

AB’ye değil, siyasetçilere inanç duyulmuyor

İstanbul Bilgi Üniversitesi Milletlerarası Bağlantılar Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Emre Erdoğan’a nazaran, ortadaki farkın sebebi AB bir kurum olarak algılanırken AB’ye taraf veren siyasetçiler konusunda önemli bir şüphecilik olması. Sonuçları Erdoğan’ın sunumu ve Marshall Fonu Ankara Ofisi Yöneticisi Özgür Ünlühisarcıklı ile kıdemli araştırmacısı Dr. Kadri Taştan’ın iştirakiyle perşembe günü düzenlenen çevrim içi basın toplantısıyla açıklanan Avrupa Birliği Algıları araştırması, Türkiye-AB ilgileri, dış siyaset ve iklim konusunda Türkiye kamuoyunun yaklaşımını gösteren, ayrıntılı, dikkat cazibeli bulgular ortaya koyuyor.

Yüzde 56, üyeliğin ferdî yararı olacağını söylüyor

Araştırmaya nazaran, genel iştirakçilerin yüzde 58,6’sı Türkiye’nin AB’ye üye olmasının güzel olacağını düşünüyor. 18-24 yaş ortasındaki iştirakçiler ise üyeliği yüzde 72,8 üzere çok daha yüksek bir oranda “iyi bir şey” olarak görüyor. ‘Bu pazar Türkiye’nin AB’ye tam üyeliği için referandum yapılacak olsa, nasıl oy kullanırsınız’ sorusuna, araştırmaya katılanların yüzde 61,4’ü “evet” oyu vereceğini belirtirken, bu oran 18-24 yaş ortası genç iştirakçilerde yüzde 75’i buluyor. AB üyeliğinin şahsî yarar sağlayacağını belirten iştirakçiler yüzde 55,7 olurken bu oran 18- 24 yaş ortası iştirakçilerde yüzde 73,9’a çıkıyor.

Gençler ‘sorun ekonomi’ diyor

DÜNYA’nın sorusu üzerine gençlerin AB üyeliği konusunda daha istekli olması ile ekonomik durum ortasındaki ilgiyi yorumlayan Erdoğan, “Düzenli olarak yürüttüğümüz diğer araştırmalarda da gördüğümüz üzere ekonomik meseleler arttıkça gençler ortasında yurtdışına gitme eğilimi büyük oranda artıyor.

Türkiye 2017’den bu yana gençlere iş sağlayamadı, eğitimine devam edemeyenler olduğu üzere sistemden çıkan gençler oldu. Bu sıkışmadan ötürü AB gençlere cazip geliyor,” dedi.

‘AB Türkiye’yi oyalıyor’

Diğer yandan, Türkiye’nin AB’ye üye olabileceğine olan inanç da zayıflıyor. Araştırmaya katılanların yüzde 53’ü AB’nin Türkiye’yi üyeliğe kabul etme niyetinin olmadığını, yalnızca oyaladığını belirtiyor. Yüzde 15,5 Türkiye’nin üzerine düşenleri yapması durumunda AB’ye mutlaka üye olabileceğini belirtirken, yüzde 26,7 ise AB istese bile Türkiye’nin üyeliğe hazır olmadığını söz ediyor. İştirakçilerin yüzde 43,9’u Türkiye’nin hiçbir vakit AB’ye üye olamayacağı görüşünde. Bu oranın 2021’de yüzde 39,7 olduğu göz önünde bulundurulduğunda AB üyeliğine olan inancın vakitle daha da zayıfladığı daha net görülüyor.

Ekonomide düzelme üyeliği kolaylaştırır

Araştırmaya katılanların, “Türkiye’nin AB’ye tam üye olabilmesini hangisi kolaylaştıracaktır” sorusuna verdiği cevaplar, iktisadın ehemmiyetine dikkat çekiyor. İştirakçiler, yüzde 49,6 oranında Türkiye ekonomisindeki güzelleşmenin AB’ye üye olmayı kolaylaştıracak en kıymetli faktör olduğunu söz ediyor. İnsan haklarının güzelleşmesi (yüzde 40), Türkiye’nin gerekli türel ıslahatları yapması (yüzde 34,7) ve ABD’nin Türkiye’nin tam üyeliğini desteklemesi (yüzde 16,6) AB’ye üyeliği kolaylaştıracak başka değerli faktörler olarak belirtiliyor.

Gençler demokrasinin gelişeceğine inanıyor

AB’ye girmenin Türkiye’ye en değerli faydası olarak ise yüzde 21,9 oranında iktisadın gelişmesi, işsizlik ve hayat pahalılığının azalması belirtiliyor. AB ülkelerinde hür deveran (yüzde 16,4), demokrasinin gelişmesi ve halkın idareye iştirakinin yaygınlaşması (yüzde 14,6), Türkiye’nin milletlerarası alanda gücünün artması (yüzde 14,4) ve toplumsal huzurun artması (yüzde 9,7) ise başka yararlar olarak sıralanıyor. 18-24 yaş ortası iştirakçiler AB üyeliğinden beklentide de genel iştirakçilerden farklılaşıyor. Onlar için üyeliğin getireceği en değerli yarar yüzde 19,8 ile demokrasinin gelişmesi ve halkın idareye iştirakinin yaygınlaşması. Ekonomik nedenler yüzde 19,4 ile ikinci sırada yer alıyor.

Türkiye’nin üyeliğinin AB açısından yararları ise Türkiye pazarının Avrupalı firmalara açılması (yüzde 25,2), genç Türk nüfusun Avrupa’ya dâhil olması (yüzde 25) ve kültürel çoğulculuğun sağlanması (yüzde 19) olarak belirtiliyor.

Vize serbestisine olumlu katkı yapar

Araştırma sonuçlarına nazaran, Türkiye ile AB ortasındaki bağların güzelleştirilmesine en kıymetli katkı yapacak siyasetler yüzde 56,2 ile vize rejiminin özgürleştirilmesi, yüzde 44,3 ile göçmen ve mülteciler konusunda iş birliği ve yüzde 41,3 ile terörizmle gayrette iş birliği. Sonuçlar, vize serbestisi için Türkiye’nin yerine getirmesi gereken kriterlerin sağlanmasına yönelik kamuoyu takviyesinin de yüksek olduğunu ortaya koyuyor. İştirakçilerin yüzde 60,5’i vize serbestisi için Türkiye’nin yerine getirmesi gereken kriterlerden biri olan terörizm ile ilgili mevzuat ve uygulamaların Avrupa standartları ışığında gözden geçirilmesini destekliyor.

Marshall Fonu tarafından gerçekleştirilen Avrupa Birliği Algıları araştırmasının sonuçları, Türkiye’nin 18 yaş üstü nüfusunu temsilen mart ayında 27 kentte 2 bin 180 bireyle yüz yüze yapılan görüşmelere dayanıyor.

Kamuoyunun yüzde 60’ı Gümrük Birliği’ni bilmiyor

Araştırma, Türkiye-AB ilgileri açısından en kıymetli mutabakatlardan biri olan ve iş dünyasının güncellenmesi tarafında daima görüş bildirdiği Gümrük Birliği konusunda kamuoyunun bilgi seviyesinin çok düşük olduğunu ortaya koydu. Türkiye’ye yarar sağladığını düşünenlerin oranı yüzde 28,3’te alırken iştirakçilerin yüzde 11,8’i Gümrük Birliği’nin Türkiye iktisadına ziyan verdiği görüşünde. Yüzde 59,9 oranında iştirakçi ise bu bahisteki soruya cevap bile veremiyor.

Emre Erdoğan’dan uyarı

İstanbul Bilgi Üniversitesi Milletlerarası Münasebetler Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Emre Erdoğan bu hususa bakılması gerektiği konusunda kurumları uyarıyor. İştirakçilerin yüzde 37’si hizmetler, kamu alımları ve tarım bölümlerinin karşılıklı olarak Gümrük Birliği’ne dâhil edilmesini destekleyeceğini belirtirken, yüzde 19,3’ü ise buna karşı çıkacağını tabir ediyor.

‘Türkiye, Rusya-Ukrayna savaşında uzlaşmacı rol almalı’

“Uluslararası sıkıntılarda Türkiye hangisiyle iş birliği yapmalıdır” sorusuna araştırmaya katılanların yüzde 33,1’i AB ülkeleri karşılığını veriyor. 18-24 yaş aralığındaki iştirakçilerde ise bu oran yüzde 44,4’e çıkıyor. AB karşılığını, yüzde 24,6 ile yalnız hareket etmeli, yüzde 21,1 ile hepsiyle hareket etmeli cevapları izliyor. Çin ile hareket etmeli diyenler yüzde 6,8, Rusya ile hareket etmeli diyenler yüzde 5,6, ABD ile birlikte hareket etmeli diyenler ise yüzde 4,7’de kalıyor.

Putin’e dayanak düştü

Geçen yıl gerçekleştirilen araştırmada yüzde 14,7 olan Rusya ile hareket etmeli diyenlerin oranının bu yılki araştırmada, yüzde 5,6’ya düşmesi Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin çarpıcı bir sonucu olarak dikkat çekiyor. İşgalden bir hafta sonra başlayan araştırmada, Türkiye’nin savaş konusunda alması gereken tavır ise yüzde 43,7 ile “taraflar ortasında uzlaşmacı bir rol” olarak belirtiliyor. Yüzde 40,1 oranında iştirakçi ise Türkiye “çatışmadan uzak durmalı ve tarafsız kalmalı” diyor. Putin hakkındaki olumlu görüş verenlerin oranında da geçen seneye nazaran beş puanlık azalma göze çarpıyor.

‘Batı zıtlığı AB’ye işlemiyor’

Araştırma sonuçlarını pahalandıran Marshall Fonu Kıdemli Araştırmacısı Dr. Kadri Taştan, medya ve siyasette işe yarayan Batı aksiliğinin Avrupa kelam konusu olduğunda kamuoyunda kendisini tıpkı formda tabir etmediğini söyledi. Taştan, “Araştırmada AB’ye ve Avrupa merkezli milletlerarası kurum ve kuruluşlara yönelik müspet algı dikkat cazibeli. Bu manada kamuoyunun AB algısı öbür jeopolitik büyük aktörlere (ABD, Rusya, Çin) yönelik negatif algıdan önemli oranda farklılaşıyor. Türkiye’nin AB ile olan alakalarına yönelik farklı başlıklara verilen cevaplar, kamuoyunun AB algısının hala iç siyaset, hukuk, ekonomik refah ve eğitim referanslarıyla şekillendiğini gösteriyor” dedi.

‘Gençlerin AB ile ilgili görüşleri dikkate alınmalı’

Marshall Fonu Ankara Ofisi Yöneticisi Özgür Ünlühisarcıklı araştırmanın, Türkiye kamuoyunun yalnızca AB üyeliğine takviyesinin değil, tıpkı vakitte milletlerarası problemlerde AB ile birlikte hareket etmeye yönelik tercihinin de devam ettiğini gösterdiğini vurguladı. Bunun da üyelik öncesi periyotta AB ve Türkiye ortasında daha güçlü bir dış siyaset diyaloğuna olan gereksinimin bir öbür göstergesi olduğunu belirten Ünlühisarcıklı, “AB konusunda bugün alınacak kararlar bugün genç olanların hayatını etkileyecek. Türkiye’deki gençlerin neden AB’yi istedikleri konusundaki görüşü göz önünde bulundurulmalı” diye konuştu.

Araştırmadan çıkan öteki çarpıcı sonuçlar

Katılımcıların yüzde 63,9’u barışı teminat altına almanın en yeterli yolunun müzakerelerden, yüzde 34’ü ise askeri güçten geçtiğine inanıyor.

Türkiye’nin dünyadaki çıkarları için öteki ülkelerle hareket etmesi gerektiğine inananlar yüzde 52,2 olurken, tek başına hareket emesi gerektiğini düşününler yüzde 46,1’de kalıyor.

“Türkiye’nin Ortadoğu, Balkanlar ve Kuzey Afrika’da faal bir rol oynaması ile ilgili görüyü sorulan iştirakçilerin yüzde 58,7’si Türkiye’nin öncelikle kendi iç sıkıntılarını halletmesi gerektiği cevabını veriyor. Ülkenin bu bölgelerde faal rol oynaması gerektiğini düşünenlerin oranı ise yüzde 37,4.

Katılımcılar genelinde çocuğunun Avrupa’da eğitim almasını isteyenlerin oranı yüzde 33,4 olurken bu oran 18-24 yaş ortası iştirakçilerde yüzde 51,4’ü buluyor. Eğitim için tercih edilen ülkelerin başında ise yüzde 28,6 ile Almanya geliyor.

Dünyadaki meselelerin tahlilinde Avrupa ülkelerinin kelam sahibi olmasının insanlık için daha düzgün sonuçlara yol açacağını düşünenlerin oranı yüzde 35,6. ABD Rusya ve Çin seçeneklerinde bir evvelki yıla nazaran düşüş gözlenirken, yüzde 39,6 “hiçbiri” cevabını veriyor.